Εξωσωματική με δωρεά ωαρίων
Όταν μία γυναίκα θέλει να κάνει παιδί, αλλά δεν μπορεί να συλλάβει εξαιτίας κάποιου προβλήματος με τα ωάριά της, υπάρχει η λύση της εξωσωματικής με δωρεά ωαρίων, που για ορισμένα ζευγάρια είναι η μόνη ελπίδα να αποκτήσουν την οικογένεια που θέλουν.
Σε ορισμένες περιπτώσεις η δωρεά ωαρίων αποτελεί τη μοναδική λύση εξαιτίας του «βιολογικού ρολογιού» της γυναίκας, επειδή δηλαδή δεν έχει πια ικανό απόθεμα ωαρίων. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν μία γυναίκα έχει περάσει τα 40-45, αλλά μπορεί να συμβεί και σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας.
Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αυξηθεί πολύ ο μέσος όρος της ηλικίας που μία γυναίκα αποκτά το πρώτο της παιδί. Στην Ευρώπη ο μέσος όρος είναι τα 30 χρόνια. Συνέπεια αυτού είναι να παρουσιάζεται συχνότερα υπογονιμότητα που σχετίζεται με την ηλικία της γυναίκας. Υπάρχουν όμως κι άλλοι λόγοι που η δωρεά ωαρίων είναι η λύση ώστε να αποκτήσει το ζευγάρι παιδί.
Η δωρεά ωαρίων ενδείκνυται σε περιπτώσεις που η γυναίκα:
- Έχει πρόωρη εμμηνόπαυση
- Έχει πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POF)
- Δεν έχει ωάρια, έχει πολύ μικρό απόθεμα ωαρίων ή τα ωάριά της είναι πολύ χαμηλής ποιότητας
- Οι ωοθήκες της δεν ανταποκρίνονται στην διέγερση ωοθηκών
- Έχει υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, ακτινοβολία ή χειρουργείο που επηρέασε τις ωοθήκες της
- Υπάρχει ιστορικό κληρονομικής γενετικής ασθένειας από την πλευρά της μητέρας (σε αυτή την περίπτωση μπορεί να γίνει και έλεγχος με προεμφυτευτική γενετική διάγνωση-PGD)
- Έχει Σύνδρομο Τέρνερ (σε όλα τα κύτταρα του σώματός της ή σε μερικά από αυτά-μωσαϊκισμός) και δεν έχει λειτουργικές ωοθήκες.
Τι είναι η εξωσωματική με δωρεά ωαρίων;
Ωάρια μία δότριας γονιμοποιούνται στο εργαστήριο με σπερματοζωάρια του συντρόφου της γυναίκας που θα κυοφορήσει το έμβρυο και το έμβρυο/τα έμβρυα μεταφέρονται στην μήτρα της μητέρας. Στην Ελλάδα επιτρέπεται η μεταφορά έως 2 εμβρύων.
Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής με δωρεά ωαρίων;
Στην εξωσωματική γονιμοποίηση με δωρεά ωαρίων, το ποσοστό επίτευξης και επιτυχούς ολοκλήρωσης της εγκυμοσύνης εξαρτάται κυρίως από την ηλικία των ωαρίων (δηλαδή την ηλικία της γυναίκας που δωρίζει τα ωάριά της) κι όχι από την ηλικία της γυναίκα που κυοφορεί. Σημαντικό ρόλο παίζει και ποιότητα του σπέρματος. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον το 50% των γυναικών που κάνουν εξωσωματική με δωρεά ωαρίων θα έχουν εγκυμοσύνη.
Η απόφαση για εξωσωματική με δωρεά ωαρίων
Για να αποφασίσει ένα ζευγάρι να επιλέξει την εξωσωματική γονιμοποίηση με δωρεά ωαρίων, είναι σημαντικό να μιλήσει με ειδικούς για το θέμα κι αν επιθυμεί να συμβουλευθεί εξειδικευμένο ψυχολόγο.
Ποιες γυναίκες μπορούν να γίνουν δότριες ωαρίων;
Ιδανικά, οι δότριες είναι ηλικίας 23-33, έχουν άριστο ιατρικό ιστορικό, δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό κληρονομούμενων γενετικών ασθενειών και έχουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
Πριν χρησιμοποιηθούν τα ωάρια μίας δότριας, γίνεται έλεγχος για ηπατίτιδα β, ηπατίτιδα C, HIV 1 και 2, για σύφιλη, έλεγχος καρυοτύπου, για μεσογειακή αναιμία και κυστική ίνωση.
Η δότρια ωαρίων κάνει έναν κανονικό κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης μέχρι να συλλεγούν τα ωάρια. Υπάρχουν δύο επιλογές:
- Η διαδικασία της εξωσωματικής προγραμματίζεται έτσι ώστε να συγχρονιστούν οι κύκλοι της δότριας και της λήπτριας και να γίνει η λήψη των ωαρίων και η μεταφορά τους στη λήπτρια την καλύτερη δυνατή στιγμή. Ο ειδικός γονιμότητας παρακολουθεί τη δότρια με κολπικούς υπερήχους και εξετάσεις αίματος για να αποφασίσει ποια είναι η καλύτερη στιγμή για τη συλλογή των ωαρίων. Η διαδικασία συλλογής των ωαρίων γίνεται με ελαφρά αναισθησία και δεν χρειάζεται νοσηλεία. Την ημέρα λήψης των ωαρίων γίνεται και η γονιμοποίηση. Τρεις έως πέντε μέρες μετά τη συλλογή των ωαρίων ένα ή δύο έμβρυα μεταφέρονται στη μήτρα της μητέρας που θα κυοφορήσει.
- Γίνεται η λήψη των ωαρίων, τα οποία κρυοσυντηρούνται (καταψύχονται) κι έτσι δεν είναι απαραίτητος ο συγχρονισμός του εμμηνορρυσιακού κύκλου των δύο γυναικών.
Ποια είναι η διαδικασία της εξωσωματικής με δωρεά ωαρίων
«Ημέρα 0»: η ημέρα της ωοληψίας
Την ημέρα της οωληψίας ιδανικά γίνεται λήψη 8-10 καλής ποιότητας ωαρίων.
«Ημέρα 1»: η ημέρα ελέγχου της γονιμοποίησης
Από τα 8-10 ωάρια, συνήθως γονιμοποιούνται κατά μέσο όρο τα 7.
«Ημέρα 3»: εμβρυομεταφορά στο στάδιο του μοριδίου
Τα περισσότερα έμβρυα της 1ης ημέρα εξελίσσονται ομαλά έως την 3η ημέρα. Ο αριθμός των διαιρέσεως, ο αριθμός και η μορφολογία των κυττάρων –με βάση τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες- μας δείχνουν αν είναι η κατάλληλη στιγμή για την εμβρυομεταφορά. Καθώς στην Ελλάδα επιτρέπεται η μεταφορά έως 2 εμβρύων, εφόσον το επιθυμεί το ζευγάρι, τα υπόλοιπα έμβρυα καταψύχονται και είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για μία άλλη εγκυμοσύνη στο μέλλον.
«Ημέρα 5»: εμβρυομεταφορά στο στάδιο της βλαστοκύστης
Η βλαστοκύστη είναι το στάδιο που φτάνει το έμβρυο την 5η-6η μέρα της ζωής του. Θεωρητικά, μεταφέροντας ένα έμβρυο στο στάδιο της βλαστοκύστης αυξάνουμε τις πιθανότητες εμφύτευσης ανά εμβρυομεταφορά.
Επίσης είναι καλύτερος ο συγχρονισμός εμβρύων-ενδομητρίου, αφού φυσιολογικά τα έμβρυα εμφυτεύονται στο ενδομήτριο την 6η-7η μέρα της ζωής τους.
Η επιλογή του ιδανικού σταδίου εμβρυομεταφοράς είναι ένα θέμα που πρέπει να αντιμετωπίζεται απόλυτα εξατομικευμένα και μετά από συζήτηση με το ζευγάρι.